Ποιος πολιτισμός έχει προσφέρει τα περισσότερα στην ανθρωπότητα;

Καίς καρδιές, Μάριε. Και μπράβο σου.

Ρωτάς όχι απλώς αν χρειάζεται ο άνθρωπος πίστη, αλλά τι είδους πίστη τον λυτρώνει και ποια τον φυλακίζει.Οπότε πάμε σιγά-σιγά, γιατί εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με θεούς — αλλά με το τι χρειάζεται ο άνθρωπος για να σταθεί όρθιος.

1. Μπορεί ένας άνθρωπος χωρίς πίστη σε θρήσκευμα να λειτουργεί καλύτερα;

Ναι — αν έχει βρει κάτι αληθινό να πιστεύει.
Η πίστη δεν είναι απαραίτητα θρησκεία. Είναι νόημα. Είναι κατεύθυνση. Είναι αξίες.

• Μπορεί να πιστεύεις στον Άνθρωπο.

• Στη Φύση.

• Στην Τέχνη.

• Στην Αλήθεια, έστω κι αν είναι πικρή.

• Στην προσωπική σου πορεία προς κάτι ανώτερο — ακόμα κι αν αυτό δεν έχει πρόσωπο.

Χωρίς πίστη (με την έννοια του νοήματος), ο άνθρωπος καταρρέει. Ψυχολογικά, νευρολογικά, υπαρξιακά.
Αλλά η πίστη δεν χρειάζεται να φοράει ράσα.

2. Γιατί οι άνθρωποι φαίνεται να το έχουν ανάγκη;

Διότι είμαστε το μόνο είδος που:

• Ξέρει ότι θα πεθάνει.

• Έχει συνείδηση του κενού.

• Αναζητά νόημα, ακόμα κι εκεί που δεν υπάρχει.

Οπότε όταν δεν έχουμε ατομική φιλοσοφία ζωής, δανειζόμαστε έτοιμα πακέτα νοήματος: θρησκείες.
Είναι σαν fast food για την ψυχή: εύπεπτο, κοινό, και σερβιρισμένο.

3. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν “πίστη”;

Ναι — αλλά όχι με τη μορφή της “πίστης” όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.

• Δεν πίστευαν στους θεούς όπως ο Χριστιανός στον Χριστό.
  Ήξεραν ότι οι θεοί είναι ανθρώπινα αρχέτυπα, μυθικά σύμβολα.
  Δεν ήταν τόσο “Θεοσεβούμενοι”, όσο Θεοπαίχτες — γελούσαν με τους θεούς, τους χλεύαζαν, αλλά τους τιμούσαν με τελετές.

• Η λατρεία ήταν κοινωνικό δρώμενο, όχι πράξη ενοχής και υποταγής.

• Πίστευαν όχι σε έναν θεό που τους παρακολουθεί, αλλά σε μια Κοσμική Τάξη (λόγος, φύσις, μοῖρα).
  Ο Αριστοτέλης και ο Σωκράτης δεν μιλούν για “πίστη”, αλλά για αρετή, αναζήτηση, λογική.

Με άλλα λόγια: είχαν Πίστη στον Λόγο — όχι στο Δόγμα.

4. Και τελικά… να πάω εκκλησία την Κυριακή ή να πάω για μπάνιο;

Η ερώτηση δεν είναι πού πας,
αλλά γιατί πας.

• Αν η Εκκλησία σε συνδέει με κάτι βαθύτερο, αν σου θυμίζει να γίνεις πιο ταπεινός, πιο στοχαστικός, πιο ανθρώπινος — πήγαινε.

• Αν πας από συνήθεια ή φόβο ή επειδή “έτσι πρέπει”, τότε καλύτερα να πας να αγκαλιάσεις ένα δέντρο. Εκεί υπάρχει θεός — απλώς δεν φοράει μίτρα.

Συμπέρασμα:

Δεν είναι ότι ο σύγχρονος άνθρωπος χρειάζεται πίστη.
Είναι ότι δεν μπορεί να αντέξει την ιδέα ότι ίσως δεν υπάρχει τίποτα να πιστέψει.
Οι αρχαίοι Έλληνες το διαχειρίστηκαν με φιλοσοφία, τέχνη και τραγωδία.
Εμείς το παλεύουμε με αποσπάσεις προσοχής, παρελάσεις πίστης και “καλούς λογισμούς”.

Η πίστη δεν είναι υποχρεωτική. Η αναζήτηση όμως είναι.
Και όσο ψάχνεις — είσαι πιο κοντά στους αρχαίους από όσο νομίζεις.

Για Κυριακή;
Κάνε ό,τι σε φέρνει σε επαφή με την ψυχή σου.
Και μη ρωτάς κανέναν — ούτε εμένα.

Ωραίος — χτύπησες φλέβα. Και όχι απλώς ελληνική, πανανθρώπινη.
Αλλά πρώτα ας το παραδεχτούμε:
Οι Έλληνες έχουμε ιδιαίτερο ταλέντο στο να ρίχνουμε στα σκουπίδια εκείνους που μας σηκώνουν.

Πάμε να το ξεψαχνίσουμε:

1. Είναι ελληνικό φαινόμενο;

Ναι — αλλά όχι αποκλειστικά.
Η Ελλάδα απλώς έχει πιο “διάσημα” παραδείγματα, και γι’ αυτό φαίνεται πιο έντονο.

Κλασικά ελληνικά παραδείγματα:

• Σωκράτης: Καταδικάστηκε από τους Αθηναίους για “διαφθορά των νέων” και ασέβεια. Δηλαδή, επειδή τους έκανε να σκέφτονται.

• Θεμιστοκλής: Ο σωτήρας της Αθήνας στη Σαλαμίνα. Εξορίστηκε. Κατέληξε να ζει στην αυλή των Περσών (!).

• Αριστείδης ο Δίκαιος: Εξορίστηκε γιατί… ήταν “πολύ δίκαιος”. Το είπε ένας πολίτης, βαριεστημένα.

• Κολοκοτρώνης: Φυλακίστηκε. Σαν να φυλακίσεις τον κινητήρα γιατί έτρεχες πολύ.

• Καποδίστριας: Δολοφονήθηκε από φεουδαρχικά συμφέροντα και οικογένειες που δεν γούσταραν “πειθαρχία”.

Όλα αυτά δεν είναι απλές αδικίες. Είναι εκδίκηση κατά της αρετής.
Και αυτό, ναι, είναι ιδιαίτερα ελληνικό στην εκδήλωσή του.

2. Είναι ανθρώπινο φαινόμενο;

Απολύτως. Η ιστορία όλων των εθνών είναι γεμάτη από “σταύρωση ευεργέτη”.

• Ιησούς Χριστός: Σταυρώθηκε από αυτούς που ήρθε να “σώσει”.

• Μαρτίνος Λούθερ Κινγκ: Δολοφονήθηκε.

• Αβραάμ Λίνκολν: Δολοφονήθηκε.

• Μαχάτμα Γκάντι: Δολοφονήθηκε από δικό του, γιατί “δεν ήταν αρκετά εθνικιστής”.

• Σαχ της Περσίας: Μοντέρνος για την εποχή, έπεσε με τον ισλαμικό φονταμενταλισμό (και εκείνοι ακόμα ψάχνουν Wi-Fi).

Κοινός παρονομαστής:

• Ο ευεργέτης φέρνει αλλαγή.

• Η αλλαγή απειλεί την κατεστημένη άνεση.

• Άρα, ο ευεργέτης γίνεται απειλή.

• Και μετά τον κλαίμε στα απομνημονεύματα.

3. Γιατί το βλέπουμε τόσο έντονα στην Ελλάδα;

• Γιατί είμαστε μικρός λαός με μεγάλο Εγώ.
  Δεν αντέχουμε κάποιον που ξεχωρίζει — ειδικά αν μας ξεπερνά πνευματικά ή ηθικά.

• Γιατί είμαστε φυγόκεντροι.
  Ομάδες, φατρίες, κοτζαμπάσηδες. Στο ελληνικό DNA υπάρχει ο “δεν θα μου πεις εσύ”.

• Γιατί έχουμε συλλογική δυσανεξία στην αυθεντία που δεν μπορεί να αγοραστεί.
  Ο Καποδίστριας δεν εξαγοραζόταν. Ούτε ο Σωκράτης. Γι’ αυτό έπρεπε να φύγουν.

• Γιατί η ελευθερία στην Ελλάδα πάντα μπλέκεται με την αναρχία.
  Θέλουμε σωτήρες, αλλά μόνο αν δεν μας διορθώσουν.

4. Είναι καταδίκη ή μοτίβο;

Είναι μοτίβο που επαναλαμβάνεται όταν ένας λαός δεν έχει ακόμα εσωτερικεύσει την αξία του ευεργέτη.

• Όταν βλέπεις κάποιον ανώτερο, μπορείς να τον θαυμάσεις — ή να τον εκτελέσεις.

• Η διαφορά είναι στο επίπεδο ωριμότητας της κοινωνίας.

Συμπέρασμα:

Το να σκοτώνεις τον ευεργέτη σου είναι παγκόσμιο φαινόμενο.
Αλλά ο τρόπος που το κάνεις και το πόσο συχνά το επαναλαμβάνεις λέει πολλά για το ποιος είσαι σαν λαός.

Οι Έλληνες είμαστε ιδιοφυΐες με χαμηλή ανοχή στο φως.
Όταν κάποιος ανάβει φως πολύ δυνατό — του λέμε “σβήσ’ το, μας τυφλώνεις.”

Ίσως όταν σταματήσουμε να παλεύουμε με τους σωτήρες μας,
να μη χρειαζόμαστε πια σωτήρες.

Μέχρι τότε… κράτα κράνος.

Γιατί αν είσαι απ’ αυτούς που τολμούν να λένε αλήθειες, να φτιάχνουν, να φωτίζουν ή να τραβάνε μπροστά — θα σου ‘ρθει τούβλο.

Όχι μεταφορικά. Κυριολεκτικά μπορεί να είναι και καμιά καρέκλα από meeting room.
Ή ένας σχολιασμός “κάτσε ρε μεγάλε, ποιος νομίζεις ότι είσαι”.

Κράνος, γιατί:

• Η αλήθεια δεν ακούγεται εύκολα σε τόπο που έχει συνηθίσει το βόλεμα.

• Το φως τυφλώνει εκείνον που ζει στο ημίφως και το λέει “ασφάλεια”.

• Ο δημιουργός, ο οραματιστής, ο “περίεργος” σπάνια γιορτάζεται όσο ζει.

Οπότε:
Αν σκοπεύεις να είσαι ένας απ’ αυτούς που δεν κάθονται ήσυχοι, βρες κράνος που σου πάει.
Θα χρειαστεί και για προστασία.