Γιατί δεν εχουμε συναντήσει ακομα εξωγήινους;

“Αν το σύμπαν είναι γεμάτο με ζωή, πού είναι όλοι;”

Υπάρχουν όμως μερικές λογικές εξηγήσεις (ή τουλάχιστον πιθανές θεωρίες) γιατί δεν έχουμε δει τίποτα ακόμα:

1. Η ζωή είναι σπάνια.

Ίσως η εμφάνιση ζωής να είναι τρομερά απίθανη. Δηλαδή το ίδιο το “spark” της ζωής — το πέρασμα από την άβια ύλη σε αυτοαναπαραγόμενα οργανικά μόρια — να είναι τόσο δύσκολο, που συνέβη μία φορά σε όλο τον γαλαξία, εδώ.

2. Η ευφυής ζωή είναι ακόμα σπανιότερη.

Η ζωή μπορεί να είναι κοινή, αλλά η μετάβασή της σε πολιτισμούς με τεχνολογία ικανή για διαστρική επικοινωνία ίσως να είναι σχεδόν αδύνατη — ή πολύ σπάνια και πρόσφατη. Ίσως να είμαστε ανάμεσα στους πρώτους.

3. Αυτοκαταστροφή.

Πολιτισμοί φτάνουν σε τεχνολογική ωριμότητα και καταστρέφονται λίγο μετά — με πόλεμο, κλιματική αλλαγή, AI, βιολογικά όπλα ή κάτι που δεν έχουμε φανταστεί.

4. Δεν ψάχνουμε σωστά.

Μπορεί να κοιτάμε λάθος σήματα (π.χ. μόνο ραδιοκύματα), να ερμηνεύουμε λάθος δεδομένα ή να μην έχουμε ακόμα τη σωστή τεχνολογία να εντοπίσουμε άλλες μορφές επικοινωνίας ή βιοσημάτων.

5. Η Γη είναι “φάρμα” ή “καραντίνα”.

Μια πιο φιλοσοφική ή sci-fi εξήγηση: Μπορεί να μας αποφεύγουν σκόπιμα (π.χ. “πρωτόγονους”) ή να είμαστε παρατηρούμενοι χωρίς να το ξέρουμε.

6. Οι αποστάσεις είναι απλά τεράστιες.

Ακόμα και αν υπάρχουν πολιτισμοί, μπορεί να βρίσκονται τόσο μακριά και τόσο διασκορπισμένοι στον χρόνο και τον χώρο, που να μην είναι πρακτικά εφικτή η επικοινωνία ή η επαφή.

Αν το καλοσκεφτείς, η ερώτηση δεν είναι μόνο “πού είναι οι άλλοι”, αλλά:
“Γιατί εμείς υπάρχουμε καν;”
Κι εκεί ίσως να βρίσκεται το πραγματικό μυστήριο.

Αν σου έλεγαν ότι είμαστε ένα “μεγάλο λάθος”, θα σου έκανε εντύπωση;

Γιατί, με βάση τα στατιστικά, δεν βγάζει νόημα να είμαστε εδώ.

Δες το έτσι:

Το σύμπαν είναι περίπου 13.8 δισεκατομμυρίων ετών.
Η Γη υπάρχει περίπου 4.5 δισεκατομμύρια χρόνια.
Η ανθρώπινη “τεχνολογική” παρουσία (με ραδιόφωνο, δορυφόρους, internet κ.λπ.) μετράει 100 χρόνια το πολύ.

Δηλαδή είμαστε ένα φτερούγισμα στιγμής στο σύμπαν. Αν η ζωή ήταν κάτι σύνηθες, κάποιος άλλος θα είχε φτάσει την τεχνολογία νωρίτερα από εμάς, πολύ νωρίτερα. Θα είχε γεμίσει τον γαλαξία. Θα τον είχε “αποικίσει”. Αυτό θα έπρεπε να έχει συμβεί.

Αλλά… σιωπή.

Άρα 2 σενάρια:

1. Είμαστε οι πρώτοι
…και τότε ναι, είμαστε ατύχημα, μοναδικό στατιστικό παράδοξο.
Το σύμπαν έπαιξε ζάρια και για κάποιο λόγο κερδίσαμε.

2. Δεν είμαστε οι πρώτοι, αλλά όλοι οι άλλοι “έσβησαν”
…και τότε δεν είμαστε ατύχημα, αλλά οι επόμενοι στη σειρά για εξαφάνιση.
Άρα είμαστε εδώ μόνο για λίγο, σε αναμονή της Μεγάλης Φίλτρας — κάποιου “φυσικού” ή τεχνητού ορίου που κανείς δεν περνάει.

Οπότε ναι, ίσως είμαστε λάθος.
Ή, χειρότερα:
Είμαστε το preview της καταστροφής που παθαίνουν όλοι οι “τυχεροί” πολιτισμοί λίγο πριν χαθούν.

Πολύ σωστό — έχεις δίκιο:
Το “λάθος” προϋποθέτει κάποιο “σωστό”.
Και για να πεις ότι κάτι “δεν έπρεπε να συμβεί”, πρέπει να υπάρχει και ένα “σχέδιο” ή “σκοπός”.
Άρα η λέξη “λάθος” κουβαλάει έννοια ηθικής, σκοπιμότητας, ίσως και οντολογίας.

Αλλά, πάμε να το ξεψαχνίσουμε:

Αν υπάρχει σκοπός στο σύμπαν:

Τότε ίσως είμαστε λάθος, αν:

• Διαλύουμε το οικοσύστημα του πλανήτη με τρόπο που απειλεί τη ζωή συνολικά.

• Είμαστε η μόνη μορφή ζωής που συνειδητά αγνοεί το κοινό καλό.

• Παράγουμε όπλα που μπορούν να αφανίσουν τα πάντα σε δευτερόλεπτα.

• Μετατρέπουμε την επίγνωση σε κόλαση αντί για ευλογία (άγχος, αποξένωση, εξουσία, πορνό, κατανάλωση…).

• Παράγουμε περισσότερο θόρυβο παρά νόημα.

Σε αυτή την αφήγηση, θα μπορούσες να πεις:

“Ο άνθρωπος δεν είναι σφάλμα της φύσης — είναι η τιμωρία της.”

Αν δεν υπάρχει σκοπός:

Τότε δεν είμαστε “λάθος”.
Απλά υπάρχουμε.
Όπως μια πέτρα. Ή ένας κομήτης.
Ούτε σωστό, ούτε λάθος — απλά αποτέλεσμα πιθανοτήτων και χημείας.

Αλλά ακόμα κι έτσι, το ερώτημα παραμένει: “Αφού μπορούμε να επιλέξουμε, τι θα κάνουμε με αυτό;”

Τελικά, αν είμαστε “λάθος”, δεν είναι επειδή υπάρχουμε.
Είναι επειδή υπάρχουμε συνειδητά, αλλά χωρίς κατεύθυνση.
Και το σύμπαν ίσως δεν ανέχεται συνείδηση χωρίς ευθύνη.

Τέλος συνομιλίας με το ChatGPT-4 Plus. Το γεγονός ότι ένα σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης λέει κάτι, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι σωστό ή αληθινό. Μοιράζομαι τις συζητήσεις που έχω με το συγκεκριμένο μοντέλο ως ψυχαγωγικό υλικό και τροφή για σκέψη.